“Sarkom, vücudun çeşitli dokularında ortaya çıkabilen nadir görülen fakat ciddi bir kanser türüdür. Her yıl temmuz ayı, Sarkom Farkındalık Ayı olarak kutlanmaktadır ve sarkom hastalığına dikkat çekmek, toplumu bilinçlendirmek ve erken teşhisin önemini vurgulamak amacıyla özel bir fırsat sunmaktadır. Bu özel ay vesilesiyle, sarkom alanında önde gelen bir otorite olan Prof. Dr. Berrin Pehlivan, sarkom hastalığı hakkında sorularımıza yanıtlar verdi.
Sarkom hastalığı nedir ve hangi dokularda ortaya çıkabilir?
Sarkom, vücuttaki kemikler, yumuşak dokular ve bağ dokusunda ortaya çıkabilen nadir görülen bir kanser türüdür. Farklı alt tipleri bulunmakla birlikte, sarkom genellikle kemiklerde, kaslarda, yağ dokusunda, bağ dokusunda ve organlardaki yumuşak dokularda gelişebilir.
Sarkomun belirtileri nelerdir ve erken teşhisin önemi nedir?
Sarkomun belirtileri, hastalığın tipine, yerine ve evresine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Sarkom, genellikle anormal şişlikler, ağrı, kitleler, kırıkların zor iyileşmesi, hareket kısıtlılığı veya basınç hissi gibi semptomlarla kendini gösterebilir. Erken teşhis, tedavi seçeneklerini artırır ve hastanın sağkalım şansını önemli ölçüde artırır.
Sarkomun tedavisi nasıl gerçekleştirilir ve hangi yöntemler kullanılır?
Sarkom tedavisi, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Cerrahi müdahale, kemoterapi, radyoterapi ve hedefe yönelik tedaviler (immünoterapi, hedefe yönelik ilaçlar) gibi yöntemler, hastalığın tipine, evresine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak uygulanır. Tedavi planı, hastanın bireysel ihtiyaçlarına göre özelleştirilir.
Sarkom hastalığının risk faktörleri ve önleyici önlemler nelerdir?
Sarkomun kesin nedeni bilinmemektedir, ancak bazı risk faktörleri tanımlanmıştır. Bunlar arasında genetik yatkınlık, radyasyon maruziyeti, bazı genetik sendromlar ve belirli kimyasal maddelere maruz kalma bulunabilir. Sarkomun önlenmesi için sağlıklı yaşam alışkanlıkları benimsenmesi, sigara ve alkol tüketiminin sınırlandırılması, güneşten aşırı korunma ve işyerindeki zararlı maddelere maruziyetin en aza indirilmesi önemlidir.
Sarkom hastalığı hangi yaş gruplarında daha yaygındır ve cinsiyetlere göre farklılık gösterir mi?
Sarkom hastalığı her yaşta görülebilir, ancak bazı alt tipleri belirli yaş gruplarında daha yaygındır. Örneğin, osteosarkom kemiklerde genellikle gençler ve genç erişkinlerde görülürken, leiomiyosarkom yumuşak dokularda genellikle orta yaşlı veya yaşlı yetişkinlerde görülür. Sarkom cinsiyetlere göre farklılık gösterebilir, ancak bu farklılık alt tiplere ve hastaların demografik özelliklerine bağlı olarak değişir.
Sarkom hastalığı tanısı nasıl konulur ve hangi testler uygulanır?
Sarkom hastalığının tanısı genellikle fizik muayene, görüntüleme testleri ve biyopsi ile konulur. Fizik muayene sırasında anormal şişlikler veya kitleler tespit edilebilir. Görüntüleme testleri, röntgen, manyetik rezonans görüntüleme (MRG), bilgisayarlı tomografi (BT) ve pozitron emisyon tomografisi (PET) gibi yöntemlerle hastalığın yerini ve yayılımını belirlemeye yardımcı olur. Biyopsi ise anormal dokunun örnekleme işlemidir ve patoloji laboratuvarında incelenerek kesin tanı konulur.
Sarkomlarda kişiye özel tedaviyi belirlemek için yapılacak genetik testler hayat kurtarıcı olabilmektedir. Genel olarak standart kemoterapilere yanıt alınamayan bireylerde, tümörün mutasyonlarını saptayıp kişiye uygun ilacı keşfetmek amacıyla genetik testler yapılıyor. Ancak bu testleri tanı anında yapmak, en doğru kemoterapi ilaçlarının seçilmesini sağlayıp daha doğru tedavilerin uygulanmasını sağlayacağı gibi, işe yaramayacak kemoterapilerin gereksiz toksisitesinden de hastayı koruyacaktır.
Tedavide önemli bir nokta da, hastanın hem tedavi sırasındaki hem de sonrasındaki hayat kalitesinin sağlanmasıdır. Hastanın uzuvlarının kesilmesine yada organlarının alınmasına sebep olacak geniş cerrahiler yerine girişimsel radyolojinin bazı lokal tedavileri ve radyoterapi kombinasyonları hastaya uzun bir yaşam süresi ve kalitesi sağlayabilmektedir.
Sarkom hastaları ve yakınları için destekleyici hizmetler nelerdir?
Sarkom hastaları ve yakınları için destekleyici hizmetler mevcuttur. Hastalıkla ilgili dernekler, destek grupları ve psikososyal hizmetler, hastaların ve yakınlarının duygusal destek alabileceği, bilgilendirici kaynaklara ulaşabileceği ve deneyimlerini paylaşabileceği platformlardır. Ayrıca, tedavi sürecindeki tıbbi ve pratik destekler de hastaların ve yakınlarının ihtiyaçlarına göre sağlanır. Bu özel ay vesilesiyle, sarkom hastalığına dikkat çekmek, erken teşhisin önemini vurgulamak ve destek olma amacıyla birlikte hareket edelim. Birlikte sarkomla mücadele edelim ve gelecekte daha fazla insanın sağlığına umut ve iyilik getirelim!”
