Sonbaharda deri biker ceketler ve trençkotlar; kış mevsiminde deri eldivenler sıkça karşımıza çıkıp stilimizin bir parçası oluyor. Bu ürünlerin çoğunun “fast fashion” markalar tarafından üretilip satışının yapıldığını düşünürsek, hakiki hayvan derisinden yapılmadığı da anlarız. Bunun için öncelikle vegan derilere bir teşekkür borçluyuz. Peki hayvanlara zulmedilmeden üretilen, daha uygun fiyatlı olmakla birlikte sürdürülebilir de olduğu düşünülen vegan deri kumaşlar hakkında her şeyi biliyor muyuz?
Hayvanlardan elde edilen ürünlerin üretimi için hayvanlara edilen zulümlerden ve bu durumun doğaya verdiği zarar uzun yıllardır tartışılıyor. Hayvan derisinden yapılmış ürünlerin kullanımını azaltmak için üretilen alternatif derilerin yükselişi, masum canların katledilmesinden uzak durmak için mantıklı bir yol gibi görünüyor. Ancak bazı vegan deriler hakkındaki gerçekler, cruelty-free (hayvanlara zarar verilmeden üretilen) ürünleri tercih eden kullanıcılar tarafından bilinmiyor olabilir.
Vegan deri olarak düşünüp aldınan her ürün, sanıldığı kadar sürdürülebilir olmayabilir ve insan-çevre sağlığına iyi gelmeyebilir. Vegan deri üretimi yapan şirketlerin bazıları, kullanılan malzemelerin çevreye zarar verip vermediğine dikkat etmeyebiliyor. Bu yüzden, en doğru vegan deri alternatiflerini ve farkındalık yaratmak için dikkat edilmesi gereken noktaları bir araya getirdik.
Vegan deri, hakiki hayvan derisinin bir bakıma taklit edildiği, hayvan derisi yerine suni veya bitkisel ürünlerden elde edilen bir kumaş ya da ürün türüdür. Adından da anlaşılacağı üzere vegan deriler, “cruelty-free” derilerdir yani vegan deriler üretilirken hayvanlara zulmedilmez. Vegan derinin temizlenmesi ve bakımı da hakiki hayvan derisinden daha kolaydır.
Bitki atıklarını geri dönüştürmek çevre için yararlıdır ancak elmalar bunun biraz dışarısında kalıyor. Elmadan dayanıklı bir vegan deri üretmek, bazı bileşenlerin yardımı olmadan oldukça zor. Elma derisi üretmek için %50 elma atığı ve %50 poliüretan (PU) karıştırılarak bu karışımın pamuk/polyester kanvasa işlenmesi gerekir.
Bitki bazlı bir diğer alternatif olan kaktüs derisi de kaliteli olmasıyla bilinir. Kaktüs derisinin moda endüstride yaygın bir şekilde kullanılıyor olması, kaktüsün sürdürülebilir bir doğasının olması ve kullanıma hazırlamak için gereken ek kimyasalların gerek olmamasından olabilir. Kaktüs derisi bu gibi çeşitli nedenlerden listemizdeki en sürdürülebilir deri alternatifidir.
Mantar derisi ise, organik vegan deriler listesinin en sonunda yer alıyor. Mantar derisi, vegan deri üretiminde en eski denebilecek ve dokusu itibarıyla hakiki hayvan derisine en yakın olan vegan deri alternatiflerindendir. Kaktüs derisi gibi mantar derisi de moda endüstrisinde birçok marka tarafından sıklıkla kullanılıyor.
Poliüretan veya PU vegan deri, en uygun fiyatlı olan vegan deri türüdür ve sağlamlığı en az olandır. PU, yapay bir deriden üretildiği için doğada çözünmesi neredeyse imkansız. PU, üretimi çok ucuz ancak çabuk yıprananan bir deri türü. Bu nedenle, ucuz olmasına ve üretiminde hayvanlara zarar verilmesine rağmen, çevre açısından bitkisel kaynaklarla üretilen vegan derilere göre büyük bir risk taşır.
Geri dönüştürülmüş deriler, vegan ve hayvan derilerinin bir karışımı sayılabilir. Çevre dostu özelliğiyle öne çıkar. Atık deri ürünler, tek bir kumaş elde etmek için bir bağlayıcı ile karıştırılır ve yuvarlanarak bir kağıt desteğine yapıştırılır. Herhangi bir deri israfı olmadan üretildiği için en doğru seçeneklerden biri de geri dönüştürülmüş deri olacaktır.
Plastikten yapılmış deri ürünler, kullanım ömrü boyunca ve sonrasında suya ve çöplere karışabileceklerinden çevre için bir tehdit oluşturabilirler. Plastiğin doğada çözünmesi uzun yıllar süreceği ve bu süreçte çeşitli zehirli kimyasalları doğaya salacağı için satın alınması tavsiye edilmez. Bu zehirli kimyasallar maalesef insanların ve diğer canlıların sağlığını tehlikeye atmalarıyla biliniyor.
Üretimdeki kimyasallar suya girdiğinde sudaki oksijen eksikliğinden dolayı alglerin büyümesine ve canlıların ölümüne neden olan bakterilerin üremesine neden olur. Bazı durumlarda tabakhanelerdeki işçiler, akciğer kanseri ve lösemi gibi ciddi sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalıyorlar.
Vegan deri satın alırken bu yönden çok dikkatli olmak ve satın aldığınız markanın sürdürülebilirlik politikalarını incelemek en doğrusu olacaktır.
Hakiki hayvan derisinin bir yan ürün olması zulmü azaltmış olur mu?
Hakiki hayvan derisi satın almanın oluşturduğu en büyük problem, moda için öldürülen sayısız masum canlı. Bu durum, derinin et endüstrisinin bir yan ürünü olduğu gerçeğiyle yumuşatılmaya çalışılsa da bir canlının kıyafet olarak giyildiği gerçeği değişmiyor. Yapılması gereken, suni deri tercih ederken o suni derinin üretiminde kullanılan malzemelerin masumluğu hakkında kapsamlı bir araştırmadan başka bir şey değil.
Doğaya yararlı olmak ve onu korumak istiyorsak, moda ve diğer alanlarda da daha sürdürülebilir, sıfır atığı destekleyecek materyalleri tüketmeli ve bu maddelerle üretim yapan markaları desteklemeliyiz.
Vegan deriyi savunan tasarımcılar ne kadar yaygınsa ne yazık ki hakiki hayvan derisi kullanmayı savunan tasarımcılar da hala mevcut.
Hangi deriye yatırım yapılmalı?
Bu sorunun net bir cevabı yok. En iyi seçenek, araştırmanızı duruma göre mümkün olduğunca kapsamlı bir şekilde güvenilir kaynaklardan yapmak.
Vegan deri satın almak istiyorsanız müşterisi olduğunuz markanın kullandığı alternatifleri araştırın ve üretiminde plastik bazlı ürünler kullanılan kumaşlardan olabildiğince uzak durun.
Sonuç olarak, vegan deriler günümüzde giderek artan bir önem taşıyor. Geleneksel deri üretimi çevresel ve etik sorunlara yol açarken, bazı vegan derileri satın almanın kullanılan malzemeye bağlı olarak bazı çevresel etkileri olabileceği unutulmamalıdır. Tüketicilerin vegan deriden yapılmış ürün seçimlerini, çevresel ve etik faktörleri göz önünde bulundurarak yapması gerekir. Vegan derilerin avantajlarının ve bu sektördeki bazı materyallerin dezavantajlarının dikkatlice değerlendirilmesi, araştırmasının etraflıca yapılması ve gelecek nesiller göz önünde bulundurularak sürdürülebilir bir moda yaklaşımının benimsenmesi gerekir.
